بروزرسانی: 24 تیر 1404
وکیل کیست و وکالت چیست؟ صدای وکیل
ما میخواهیم به مفهوم کلمه وکیل و اینکه در حقوق ایران وکالت به چند صورت انجام میگیرد و شکل های مختلف آن بپردازیم و به طور کلی بگوییم که وکالت چیست و وکیل کیست؟ شما ممکن است با شنیدن نام وکیل یا وکالت اکثر افراد به یاد وکیل دادگستری یا و کالت در دعاوی و دادگاه بیفتند. اما عقد وکالت معنای گسترده تری دارد و لزومی ندارد آن شخص که وکیل واقع میشود حتما وکیل دادگستری باشد. گروه وکلای آراز فرتاک به عنوان یکی از برندهای موفق موسسات حقوقی، با فعالیت چندین ساله در غرب تهران، همواره پذیرای موکلینی است که نگران احقاق حق خود در محاکم قضایی هستند. وکیل حقوقی کسی است که از جانب موکل اجازه داشته باشد در خصوص مسائل حقوقی، در مراجع قضایی یا غیر قضایی اقدام کند. دراین رابطه وکیل حقوقی نسبت به احقاق حقوق موکلش در رابطه با موضوع مطروحه در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق حدود اختیاراتش انجام وظیفه می نماید و آثار اقدام وکیل در مراجع فوق، طبق قانون مدنی متوجه موکل است.
یکی از موسساتی که بهترین وکلا در زمینه های گوناگون حقوقی دارد، موسسه حقوقی پایا است. در این موسسه وکلای مجرب زیادی وجود دارند که به شما این امکان را میدهند تا با خیال آسوده، امور حقوقی خود را به این موسسه بسپارید. به عبارت دیگر، در یک قرارداد وکالت که می تواند از نوع کاری و یا وکالت دعاوی باشد، به فردی که صاحب حق و یا صاحب اختیار است، موکل گفته می شود. به خاطر داشته باید، موکل می بایست حق استفاده از یک حق را داشته باشد تا بتواند به فرد دیگری وکالت دهد و او را به عنوان وکیل خود منصوب کند. یک وکیل مدافع، مجبور است در راستای حمایت و دفاع از حقوق موکلش، از خودگذشتگی کرده و در برخی جاها حتی ناچار است خود را نادیده بگیرد تا در این بین هیچ حقی ضایع نشود. این فرد در زمان دفاع، نمی تواند نظرات قضائی خود را بیان کند و می بایست طبق مقرراتی که در قانون تعیین شده، کار خود را انجام دهد.
- هر فرد پس از قبولی در آزمون وکالت و سپری کردن مراحل قانونی کانون وکلا به مدت دو سال نزد یک وکیل با تجربه به کار آموزی می پردازد که طی این مدت می تواند پرونده های سبک را به عهده بگیرد.
- اگر بخواهیم درباره پیشنیه امور قضایی صحبت داشته باشیم می توانیم بگوییم در قرن ها پیش در یونان و رم باستان امور قضایی به اشخاصی سپرده می شد تا به جای دیگران مشکل قضایی مورد نظر را حل کنند.
- بلکه تعهد وکیل ، از نوع تعهد به وسیله است ؛ یعنی نهایت کوشش خود را به عمل می آورد تا حقوق موکل را حفظ کند .
- به منظور حمایت قضایی از کارمندان دولتی و کارمندان نیروی مسلح، قانون وکیلی را در اختیار این کارمندان قرار می دهد تا از این آن در مواقعی که با مشکلات یا امور قضایی رو به رو شوند کمک بگیرند.
- چه تفاوتی بین وکیل پایه یک و پایه دو وجود دارد؟ پاسخ این سوال را در این لینک بخوانید.
با این حال در برخی از قوانین و مقررات همچون لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری 1400 به اهم وظایف و تکالیف وکلا اشاره شده است که ذیلا به برخی از مهم ترین آنها اشاره می شود . در مرحله بازجویی متهم می تواند فقط یک وکیل داشته باشد و بازپرس باید قبل از آغاز تحقیق این حق را به متهم تفهیم کند مقرره ای که ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری آن را مشخص کرده است. به تمامی افرادی که در رابطه با اجرای قانون پنج ساله سوم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور از مرکز امور کارشناسان قوه قضائیه و مشاورین حقوقی پروانه وکالت اخذ کرده اند وکیل قوه قضائیه می گویند. از این رو کسانی که قدرت پرداخت حق الوکاله ندارند می توانند از کانون وکلا یا هیئت اجرایی ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 187 و یا از روسای حوزه قضایی تقاضای وکیل معاضدتی نمایند به این شرط که دعوی واقعی بوده و راجع به شخص متقاضی باشد. همچنین کانون های وکلای دادگستری و هیئت اجرایی ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 187 برنامه سوم توسعه مکلف به تامین وکیل معاضدتی برای اشخاص بی بضاعت یا اشخاصی که قادر به پرداخت حق الوکاله هنگام انتخاب وکیل نیستند،می باشند.
معاضدتی[ویرایش]
وكيل دادگستری فقط در چارچوب اختيارات قانونی موکل می توانند در مراجع قضايی، ثبتی و اداری، از طرف موكل يا شركت يا مؤسسه يا... حاضر شود و اقدام به دفاع نماید و وکیل مدنی نیز با اختیارات حاصله از سوی موکل می تواند اقدام نماید. پیش از آن که به انواع وکلا بپردازیم و به پرسش “چند نوع وکیل داریم؟” پاسخ دهیم، اجازه دهید در رابطه با شغل وکیل، انواع وکالت و انواع وکیل دادگستری توضیحاتی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. با توجه به گسترش روز افزون قوانین و مقررات در کلیه امورات ، اشخاصی که توان و اطلاعات حقوقی لازم و فرصت پیگیری و انجام امورات خود را در ادارات ندارند می توانند با مراجعه و اعطای وکالت به وکیل دادگستری ، پیگیری و انجام امورات خود را به وکیل محول نمایند. ماده ی ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم مقرر داشته است که وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند، مکلفند که در وکالتنامه های خود دستمزد حق الوکاله را قید نمایند و معادل ۵ درصد آن را بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه، تمبر الصاق و ابطال نمایند.
در ایران و بسیاری از کشورها انتخاب شغل وکالت تنها با داشتن تحصیلات مرتبط میسر نمیشود و علاوه بر آن نیازمند اخذ مجوز با شرکت در آزمون های وکالت و گذراندن دوره های کارآموزی است. وکالت یکی از عقود و قراردادهای نامبرده شده در قانون مدنی است که توسط وکیل و موکل منعقد میشود و به موجب آن وکیل به جای موکل کار مورد وکالت را انجام میدهد. به عنوان مثال احمد به محمد وکالت میدهد تا خانه ای برای او بخرد، در اینجا احمد موکل و محمد وکیل است. موکل این حق را دارد تا حد و مرزی برای وکیل بگذارد و وکیل حق ندارد از این حد و مرز بگذرد برای مثال احمد میگوید خانه ای تا قیمت پانصد میلیون برای من خریداری کن و بر این اساس محمد حق ندارد خانه ای با قیمت بالاتر برای احمد خریداری کند.
اما وکیل پایه دو دادگستری تنها حق این را دارد که در پرونده های کیفری که به جرائم مربوط به حبس تعزیری کمتر از 10 سال، شلاق، جزای نقدی، پرونده های مالی کمتر از 50 میلیون تومان و خواسته های غیرمالی موکلین به جز موارد مربوط به اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب هستند رسیدگی کند. بنابراین حیطه وظایف و اختیارات وکیل پایه یک دادگستری نسبت به وکیل پایه دو دادگستری گسترده تر است. زمانی که یک پرونده کیفری در جریان باشد و حضور وکیل در آن الزامی باشد اما به دلایلی مانند نداشت بضاعت مالی متهم یا خودداری متهم در گرفتن وکیل برای متهم وکیلی در نظر گرفته نشده باشد در این حالت با توجه به نظر دادگاه از بین وکلای دادگستری یک وکیل رایگان برای او گرفته می شود، این شخص را وکیل رایگان تسخیری یا وکیل تسخیری می گویند.
وکیل پایه یک دادگستری
در مواردی که پرونده حقوقی است و کیفری نباشد و شخص برای دفاع از خود نیازمند وکیل است اما به دلایل مختلف مانند عدم توانایی مالی نمی تواند وکیل اختیار کند. اولین مرجع قانونی برای صدور پروانه ی وکالت در ایران اتحادیه ی سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) است که به اختصار به آن کانون وکلا گفته می شود. 2- در صورتی که وکالت در خارج از ایران داده شده باشد، باید به گواهی یکی از مأمورین سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد.
وکیل دادگستری تحصیلات خود را در رشته های حقوق، مبانی و فقه در مقطع کارشناسی یا بالاتر گذرانده است وی باید در آزمون وکلای دادگستری پذیرفته شود تا به عنوان وکیل پایه یک دادگستری مشغول به کار شود. تمامی وکلای پایه یک دادگستری بعد از تمام کردن تحصیلات خود و به پایان رساندن دوره کارآموزی خود پروانه وکالت کسب می کنند و پس از آن می توانند برای خود موکل داشته باشند و به انواع پرونده های حقوقی رسیدگی کنند. وکیل دادگستری فردی را می گویند که با داشتن پروانه وکالت و عضویت در یکی از کانن های وکلای دادگستری از سوی افراد حقیقی و یا حقوقی دفاع از حقوق موکل و جواب دادن به ادعاها و علل و ارارئه آن ها را در دادسراها و دادگاه ها و ادارات ثبت اسناد و املاک قبول می کند. لذا تنها وکیل دادگستری و یا نماینده حقوقی سازمان های دولتی و یا مدیر شرکت در چارچوب اختیارات قانونی از طرف شرکت و یا موسسه مرتبط این امکان را دارند که در مراجع قضایی، ثبتی و اداری، از سوی موکل و یا شرکت یا موسسه یا مرکزی که نمایندگی داده است، حضور داشته باشد. یکی از عنوان هایی که امروزه در بحث وکالت بسیار به گوش می خورد و مورد توجه قرار گرفته است وکیل پایه یک دادگستری است. شخصی که کارآموز وکالت است در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری قبول شده است و پروانه کارآموزی را دریافت کرده است.
معمولا وقتی دعوایی بین دو طرف اتفاق می افتد، چنانچه مساله ای که باعث اختلاف طرفین شده باشد، واجد پیچیدگی هایی باشد، هر دو طرف می توانند وکیل حقوقی انتخاب کنند. در بعضی موارد ممکن است شرایطی پیش بیاید، در این شرایط شخصی که به وکیل نیاز دارد به دلایلی قادر نیست که وکیلی را اختیار کند. در این مواقع شخصی به عنوان واسطه، برای او از وکیلی مشاوره گرفته و قرارداد وکالت نامه را تنظیم می کند. این وکیل به واسط شخصی دیگر برای آن فرد اختیار می شود، وکیل مع الواسطه به این نوع وکیل گفته می شود. طبق ماده 679 قانون مدنی، موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل خود را عزل کند، مگر اینکه وکالت وکیل با عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. همچنین طبق ماده 680 قانون مدنی، تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل و برکناری به او در حدود وکالت خود بنماید نسبت به موکل نافذ است.
بر اساس ماده 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در دادگاه ها طرفین دعوا می توانند وکیلی برای خود انتخاب کنند. در صورتی که شخصی قادر به انتخاب وکیل نباشد دادگاه موظف است که برای او امکانات تعیین وکیل را فراهم کند. او باید اطلاعات حقوقی مورد نیاز را در اختیار اشخاص قرار دهد، متن قراردادها را تنظیم کند و بر روند عقد آنها نظارت داشته باشد. در هر مساله ای مشاوره حقوقی موظف به جمع آوری اطلاعات دقیق درباره ی موضوع و استفاده صحیح از قوانین است.